چگونه مهربان باشیم

چگونه مهربان باشیم

مهربان بودن شیوه‌ای حیاتی برای معنا بخشیدن به زندگی خود ما و البته زندگی دیگران است. مهربان بودن به برقراری ارتباطِ بهتر و داشتن شفقت بیشتر کمک می‌کند و به ما امکان می‌دهد به عنوان نیرویی مثبت در زندگی دیگران اثر بگذاریم. مهربانی ریشه‌های عمیقی درون انسان دارد و در حالی که برخی ذاتا مهربانند، انتخاب همیشه با ماست که هر وقت بخواهیم مهربانی را در وجودمان پرورش دهیم. برای اینکه بدانیم چگونه مهربان باشیم در این مقاله، تحت سه عنوان کلی مطالبی را با هم مرور می‌کنیم. بخش اول به پرورش دیدگاه مهربانانه‌، بخش دوم به پرورش صفات مهربانانه و نهایتا بخش سوم به تمرین‌های عملی پرورش مهربانی اختصاص دارد.

بخش اول: پرورش دیدگاهی مهربانانه‌تر

• خالصانه به دیگران توجه کنید

در پایه‌ای‌ترین تعریف از مهربانی می‌توان آن را اهمیتی خالصانه دانست که نسبت به دیگران قائل هستیم. اینکه بهترین‌ها را برای دیگران بخواهیم، و بدانیم آنها همان خواسته‌ها، نیازها، انگیزه‌ها و حتی همان ترس‌هایی را دارند که خودمان داریم. مهربانی به معنای خونگرمی، پاسخ‌گو بودن، صبوری، اعتماد، وفاداری و حق‌شناسی است. پیرو فروچی (Piero Ferrucci)، روان‌درمانگر و فیلسوف، مهربانی را به عنوان راهی برای «زندگی آسان‌تر» معرفی می‌کند، زیرا مهربانی انسان را از اسارت نگرش‌های منفی و احساساتی چون تنفر، حسادت، بدگمانی و بازی دادن دیگران آزاد می‌کند. نهایتا مهربانی به معنای اهمیتِ واقعی دادن به «تمام موجودات» است.مهربانی و بخشندگی در قبال دیگران را تمرین کنید. نداشتن مهارت مهربانی، خجالتی بودن و ندانستن اینکه چطور باید به دیگران نزدیک شد تنها زمانی رفع می‌شود که دست به عمل بزنید و مسیر را آنقدر ادامه دهید که مهربانی به صفتی ناخودآگاه در شما تبدیل شود.
در برابر مهربانی‌تان چیزی مطالبه نکنید. بزرگ‌ترین مهربانی‌ها همان‌هایی هستند که با خود الزامی به همراه نمی‌آورند؛ مهربانی‌هایی که غیرشرطی و بدون توقع هستند.

• برای کسب منفعت مهربانی نکنید

از مهربانیِ آلوده به فریب دوری کنید. مهربانی به معنای مؤدب بودنِ سودجویانه، بخشندگی حساب‌وکتاب‌شده و ادب و نزاکتِ تصنعی نیست. اگر کسی از مهربانی به عنوان روشی برای بازی دادن دیگران استفاده کند تا خواسته‌هایش را تأمین کنند یا آنها را تحت کنترل بگیرد، دیگر نمی‌توان اسم آن رفتار را مهربانی گذاشت. تظاهر به اینکه فردی برای‌تان مهم است در حالی که تمام مدت احساس خشم یا تحقیر نسبت به او را درون‌تان سرکوب می‌کنید و با گپ‌وگفت‌های از سر باز کنِ رایج بر غضب و ناکامی‌تان از آنها سرپوش می‌گذارید هم مهربانی به شمار نمی‌رود.در نهایت اینکه، مهرطلبی را نباید با مهربانی اشتباه گرفت. مهرطلبی آن دسته از رفتارهایی هستند که برای تسلیم شدن و آب از آب تکان نخوردن طراحی شده‌اند. افراد مهرطلب از هر اقدام رو به جلویی در رابطه دوری می‌کنند زیرا وحشت دارند که مبادا آن رفتار رابطه را نابود کند، در عوض خشم، قهر و کینه‌ی خود را درون‌شان نگه می‌دارند و احساس می‌کنند قربانی شده‌اند.

• با خودتان مهربان باشید

اشتباه برخی از آدم‌ها این است که وقتی دارند به دیگران مهربانی می‌کنند با خودشان رفتار مهربانانه ندارند. ممکن است بخشی از این حالت به دوست نداشتن جنبه‌هایی از وجودمان بازگردد، اما گاهی ریشه‌اش در عدم شناخت از خودمان است. متأسفانه زمانی که از درون محکم نباشید این خطر وجود دارد که مهربانی‌هایتان خالصانه نباشد که بالاتر درباره‌ی اقسام آن حرف زدیم. یا ممکن است دچار فرسودگی و سرخوردگی شوید که چرا دیگران را در اولویت قرار داده‌اید.خودآگاهی به شما کمک می‌کند تا بفهمید منشأ رنج و تعارض‌هایتان چیست. خودآگاهی همچنین توان روبه‌رو‌ شدن با تناقض‌ها و ناهماهنگی‌های درون‌تان را برای‌ شما فراهم می‌کند. به شما فرصت می‌دهد روی جنبه‌های نامطلوب شخصیت‌تان کار کنید. خودآگاهی به همین منوال کمک می‌کند فرد از نسبت دادن جنبه‌های منفی خود (طی مکانیسم فرافکنی) به دیگران دور بماند و بنابراین فرد قدرت لازم را برای داشتن رفتاری مهربانانه با دیگران، درون خود پیدا می‌کند.
زمان بیشتری صرف کسب خودآگاهی کنید و از این دانش برای مهربان‌تر بودن با خودتان (با یادآوری اینکه ما همه ضعف‌هایی داریم) و دیگران استفاده کنید. به این طریق به جای اینکه اجازه بدهید ترس‌های درونی‌تان نیاز به فرافکنی درد و رنج را در شما تحریک کند به آنها رسیدگی می‌کنید.
به زمانی که برای شناختن خودتان، نیازها و محدودیت‌هایتان صرف می‌کنید به چشم خودخواهی نگاه نکنید. هرچه باشد این پیش‌زمینه‌ی مهمی است که شما را قادر می‌سازد با آگاهی و قدرتی شگرف برای مهربانی به سوی مردم بروید.
از خودتان بپرسید که مهربانی با خود چه معنایی دارد. برای بسیاری از افراد مهربان‌تر بودن با خودشان به معنی مشاهده‌ و مراقبه‌ی گفت‌وگوهای درونی و جلوگیری از افکار منفی‌ است.

• مهربانی را از مهربانان الگو بگیرید

به آدم‌های واقعا مهربان زندگی‌تان فکر کنید و اینکه چه احساسی به شما می‌دهند. آیا حتی فکر کردن به آن‌ها مایه‌ی دلگرمی‌تان نیست؟ شاید به این دلیل باشد که اثر مهربانی باقی می‌ماند و در مواقع رو‌به‌رو شدن با سختی‌ها به افراد دل‌گرمی می‌بخشد. وقتی فردی راهی پیدا می‌کند که به شما به خاطر آنچه که هستید ابراز محبت کند، غیر ممکن است چنین اعتبار و تائید ارزشمندی که نصیب‌تان شده است را فراموش کنید. محبت این افراد تا ابد در وجود شما به حیاتش ادامه می‌دهد.مواقعی را به یاد بیاورید که مهربانی دیگران روز شما را ساخته است. مهربانی آنها چه خصوصیتی داشته که توانسته حس خاص و مهم بودن به شما بدهد؟ آیا آنها کارهایی کرده‌اند که شما هم بتوانید آن‌کارها را از صمیم قلب انجام بدهید؟

• مهربانی برای سلامتی مفید است پس مهربان باشید

با در پیش گرفتن نگرش مثبت که مهربانی مثالی از آن است، سلامت روانی و شادمانی در فرد افزایش پیدا می‌کند. مهربانی درباره‌ی بخشیدن به دیگران و پذیرا بودن است، مهربانی کردن احساس بهزیستی و ارتباطی را به ما برمی‌گرداند که سلامت روان و وضعیت روحی‌مان را بهبود می‌بخشد.همین که مهربانی، عزت‌ نفس ما را بالا می‌برد، در عین سادگی، به خودی خود پاداشی دائمی و قدرتمند است.

• تمرکز بر مهربانی را به عادت تبدیل کنید

لئو باباتا (Leo Babauta) می‌گوید مهربانی یک عادت است. عادتی که هرکس می‌تواند در خود پرورش دهد. پیشنهاد او این است که به مدت یک ماه بر مهربانی تمرکز کنید. بعد از تمرین تمرکز هدایت شده، متوجه تغییرات ژرف در زندگی‌تان خواهید شد. نسبت به خودتان احساس بهتری پیدا می‌کنید، و متوجه می‌شوید مردم به شما واکنش متفاوتی دارند، از جمله اینکه با شما رفتار بهتری خواهند داشت. زیرا همان‌طور که او می‌گوید مهربان بودن در طولانی‌مدت با دیگران، تابع قانونِ کارماست (یعنی مردم پاسخ مهربانی شما را نهایتا با مهربانی خواهند داد.)

پیشنهادات عملی برای تمرکز بر مهربانی:

1. هر روز برای یک نفر کاری از سر مهربانی انجام دهید. در آغاز روز تصمیمی آگاهانه بگیرید که آن عمل مهربانانه چه خواهد بود. سپس برای انجام دادنش زمان بگذارید.
2. در مراودات خود با دیگران به خصوص با افرادی که معمولا شما را عصبانی، پریشان یا آزرده می‌کنند، مهربان و مشفق باشید و دوستانه رفتار کنید. مهربانی را به عنوان قدرت‌تان به کار ببرید.
3. مهربانی‌های کوچک‌تان را به رفتارهای بزرگ‌تری از شفقت گسترش دهید. انجام کارهای داوطلبانه برای افراد نیازمند و ابتکارعمل به دست گرفتن برای کاهش رنج دیگران نمونه‌هایی از این رفتارهای مشفقانه هستند.
4. برای گسترش مهربانی دعا بخوانید یا مدیتیشن کنید.

• با همه مهربان باشید نه فقط با آنها که «نیازمند»اند

دایره‌ی مهربانی خود را گسترش دهید. مهربانی در برخی شرایط کار راحت‌تری برای ماست. مثلا مهربان بودن وقتی به طور ناخودآگاه دچار «مهربانی ترحم‌آمیز» شویم کار آسانی است. مهربانی ترحم‌آمیز که استفانی دوریک (Stephanie Dowrick) آن را بیان کرده به زبان ساده به مهربانی‌ای گفته می‌شود که به مردم شدیدا نیازمند مانند بیماران، فقرا، اقشار آسیب‌پذیر، و آنها که با ایده‌آل‌های ما برای محبت کردن جور هستند ابراز می‌کنیم. مهربانی با آنها که به ما نزدیکند، چه به لحاظ عاطفی مانند (اعضای خانواده یا دوستان) یا به دلایل دیگر مانند (وطن، جنس، نژاد یکسان) هم کار راحت‌تری است تا آنها که هگل فیلسوف معروف از آنها با عنوان «دیگران» یاد می‌کند. ممکن است مهربانی با کسانی که آنها را هم‌پایه‌ی خود یا به عنوان «دیگری» در نظر می‌گیریم دشوارتر باشد اما این کار ارزشش را دارد.

در محدود کردن مهربانی به موارد «راحت» اشکالی وجود دارد. در چنین حالتی متوجه نمی‌شویم که لازم است با همه (فارغ از سطح دارایی‌، ارزش‌ها و اعتقادات‌، رفتار و نگرش‌، قومیت و نژاد و شباهتی که به ما دارند) با مهربانی رفتار کنیم.
اگر گزینه‌ی مهربانی را تنها برای کسانی انتخاب کنیم که از نظر ما استحقاق آن را دارند بند از سوگیری‌‌ و قضاوت‌ها‌ی‌مان باز کرده‌ایم و صرفا مهربانی مشروط را تمرین می‌کنیم. در حالی که مهربانی اصیل شامل حال تمام موجودات است. گرچه چالشِ عملی کردنِ چنین ایده‌ای درباره‌ی مرزهای مهربانی ممکن است گاهی نیازمند تلاش باشد، هیچ‌گاه ژرفای قدرتی که برای مهربانی اصیل در خود خواهید یافت به پایان نمی‌رسد.اگر مهربان بودن با فردی را تنها به این دلیل به تأخیر انداخته‌اید که او بدون حمایت یا درک‌ شدن از جانب شما می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد، مهربانی گزینشی را انتخاب کرده‌اید. مهربانی اما شامل حال همه می‌شود.

• قضاوت کردن را به حداقل برسانید

اگر واقعا دل‌تان می‌خواهد مهربان باشید لازم است قضاوت‌تان را کنترل کنید. به جای صرف وقت برای انتقاد، برای مثبت بودن و شفقت زمان بگذارید. اگر معمولا دیگران را مملو از اشکال می‌بینید، آرزو می‌کنید که کاش می‌توانستند آدم‌های بهتری باشند، یا احساس می‌کنید اطرافیان‌تان مردمی نیازمند و گیج هستند با چنین نگاهی مهربانی حقیقی را یاد نخواهید گرفت. از قضاوت کردن دست بردارید و در نظر داشته باشید که شما هیچ‌گاه کاملا دیگران را درک نمی‌کنید مگر اینکه یک روز جای آنها زندگی کنید. به جای قضاوت آدم‌ها که چرا بهتر از آنی نیستند که اکنون می‌بینید روی مهربان بودن با آنها تمرکز کنید.اگر آدم قضاوتگری باشید که به غیبت کردن علاقه دارد یا صرفا درباره‌ی آدم‌های دوروبرتان بدگویی کنید، هیچ‌گاه نمی‌توانید قید و شرط‌ها را کنار بگذارید و به دیگران مهر بورزید.مهربان بودن یعنی به جای اینکه از دیگران انتظار داشته باشیم کامل و بی‌نقص باشند به آنها با دید مثبت نگاه کنیم.